حجت‌الاسلام دکتر حميدرضا شريعتمداري عضو هيأت علمي دانشگاه اديان و مذاهب که همراه جمعي از اساتيد و دانشجويان دانشگاه در اردوي علمي «بازشناسي اهل حق در کرمانشاه» شرکت کرده بود، طي نامه‌اي گزارشي از اين سفر علمي به حجت‌الاسلام و المسلمين نواب رياست دانشگاه ارائه کرد. به گزارش مرکز اطلاع‌رساني دانشگاه متن اين گزارش به شرح زير است:

 

حجت الاسلام و المسلمين جناب آقاي نواب

رياست محترم دانشگاه اديان و مذاهب

با سلام و احترام؛

از آنجا که توفيق همراهي و همسفري با تني چند از استادان و جمع پرشماري از دانشجويان دانشگاه اديان در اردوي «بازشناسي اهل حق در کرمانشاه» نصيب بنده گرديد وظيفه خود مي‌دانم جهت استحضار جنابعالي و آگاهي ديگر عزيزان دست‌اندرکار و علاقمند برداشت‌هاي خودم را از اين سفر 4 روزه تقديم نمايم:

 

1. اين سفر به همت يکي از دانشجويان کوشا و تواناي رشتة فرق تشيع، جناب آقاي حسن طاهري و تحت تأثير کلاس‌ها و تشويق‌هاي جناب آقاي سيد علي موسوي‌نژاد شکل گرفت و به سرانجام رسيد. پيش از اين، همين دانشجويان فرق تشيع و گاه شيعه شناسي منشأ سفرهاي مختلف داخلي و خارجي بوده‌اند. در اين سفرها، هرچند از نام و عنوان دانشگاه اديان و مذاهب بهرة زيادي برده شده و هر چند از حمايت‌هاي معنوي ظرفيت‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي دانشگاه اديان و عمدتاً شخص جنابعالي برخوردار بوده‌اند، ليکن هيچ نوع سازمان‌دهي، جهت دهي و تدارکي از ناحية دانشگاه و دانشکده‌ها به چشم نخورده يا نيامده است. محدوديت‌هاي مالي دانشگاه براي همگان روشن است، اما انواع جزئي‌اي از مساعدت‌هاي لجستيکي ممکن است که حتي از آنها نيز دريغ شود. گذشته از آنکه از مسئولان دانشگاه و دانشکده‌ها گرفته تا استادان محترم دست‌کم مي‌توانند تشويق کننده، الهام‌بخش، جهت ده، سازمان دهنده و حاضر در صحنه باشند.

 

بنده نيز معتقدم که بار مالي اردوها نبايد بر دوش دانشگاه بيفتد، همچنان‌که مي‌دانيم که دانشجويان نيز نمي‌توانند از عهدة اين هزينه‌ها برآيند. پيشنهاد هميشگي بنده شکل‌گيري يک مثلث فعال و همسوست: 1. همت، پيگيري و شناسايي ظرفيت‌هاي گردشگري و پشتيباني از دانشجويان. 2. حضور فعال معاونت فرهنگي و مديريت بين الملل دانشگاه و نيز رؤساي دانشکده‌ها و مديران گروه‌هاي آموزشي و پژوهشي در سمت و سو دهي به فعاليت‌ها و برنامه‌ها، برنامه‌ريزي، فرآيند جذب و ثبت‌نام اعضا و مشارکت دادن استادان و .... 3. جلب همکاري و پشتيباني مالي مراکز و نهادهاي حوزوي، دولتي و خصوصي که مباشرت آن را دانشجويان عهده دار شوند و حتماً از توانايي‌هاي اطلاعاتي و ارتباطاتي مسئولان و استادان دانشگاه استفاده نمايند. در اينجا بايد همه سپاسگزار تشويق‌هاي جنابعالي و نيز استفاده حداکثري از ظرفيت بالاي ارتباطاتي شما براي شکل‌گيري اردوهاي دانشجويان و استادان دانشگاه باشيم.

 

2. پشتيباني مالي و تدارکاتي: اين سفر را – از صحنه در رفت تا صحنه در برگشت - دانشگاه آزاد اسلامي منطقة غرب کشور و به ويژه معاونت فرهنگي واحد کرمانشاه عهده‌دار بودند. در اينجا بايد سپاسگزار هيأت امناي دانشگاه آزاد اسلامي و شخص يادگار امام حجت الاسلام و المسلمين سيد حسن خميني و نيز معاون فرهنگي دانشگاه آزاد اسلامي،‌جناب آقاي دکتر سيد طه هاشمي باشيم که با اشارت و هدايت ايشان اين پذيرايي‌ها به صورتي بي‌نقص، محترمانه و آبرومندانه برگزار شد. کلية مسئولان و واحدهاي دانشگاه آزاد منطقه از رياست محترم منطقه، حجت الاسلام و المسلمين جناب آقاي دکتر جعفري گرفته تا مسئولان واحدها و معاونت‌هاي فرهنگي کرمانشاه، صحنه و روانسر (و پاوه) به ويژه جناب آقاي ساداتي از معاونت فرهنگي واحد کرمانشاه همگي صميمانه خدمات گوناگوني به اين اردو ارائه کردند، از تدارک‌هاي حين سفر گرفته تا اطعام اردو در رستوران واحد کرمانشاه و رستوران‌هاي خارج از دانشگاه تا خوابگاه براي خواهران و هتل براي برادران.

 

امکانات گسترده دانشگاه آزاد اسلامي – و از جمله فضاي جذاب و چشمگير واحد کرمانشاه – و حضور آن در جاي جاي ايران اسلامي فرصت مناسبي است براي انواع مختلف همکاري‌هاي علمي، ‌از جمله برگزاري اردوهاي علمي مشترک يا متقابل، تبادل استاد و دانشجو، و راه‌اندازي رشته‌هاي نو مرتبط با قلمرو کاري دانشگاه اديان و تأمين استادان و منابع درسي آنها توسط دانشگاه اديان.

 

3. هدف از اين سفر ديدار با پيروان زيارتگاه‌ها و رهبران اهل حق در کرمانشاه بود. با توجه به خاندان‌ها و ... فراوان و پراکندة اهل حق، در فرصت محدود موجود فقط توانستيم به بخشي از برنامه‌ها و مطلوبهايمان دست يابيم. اما هر چه بود در ارائه تصويري کلي و اجمالي از اين مجموعه مفيد و مؤثر بود. ديدار با بزرگان خاندان‌هاي حيدري و مشعشعي که هر دو از بزرگترين خاندان‌هاي اهل حق هستند و رئيس اولي مهم‌ترين و دومين خاندان پرزرق و برق تدين و در عين حال متشرع‌ترين اين خاندان‌ها هستند از برنامه‌هاي موفق اين سفر بود، همچنانکه مزار سلطان صحاک (اسحاق) در اطراف پاوه و بابا يادگار در اطراف کرند (منطقه دالاهو) را نيز که مهم‌ترين زيارتگاه‌ها هستند از نزديک ديديم و ديدارمان از قبر پيشواي نخست اين آيين يعني سلطان صحاک همزمان با شب جمعه و حضور و زيارت جمع زيادي از اهل حق صورت گرفت و دوستان از نزديک برخي آيين‌هاي اينان را مشاهده کردند. جا داشت که ديداري نيز از زيارتگاه‌ها و بزرگان نورعلي اللهي‌ها (مکتبي‌ها) که متعلق به خانداني جنجالي و جرياني بحث‌برانگيز و مورد مناقشه – در ميان خود اهل حق – داشته باشيم که اين امکان فراهم نشد. نشست و برخاست با هوادارن و رهبران اينگونه آيين‌ها و ديدار از بقاع متبرکة آنها در کنار فوائد گوناگوني که در بردارد – از جمله فرو ريختن ذهنيت‌هاي نادرست، لمس کردن ميزان و عوامل پايبندي‌هاي مذهبي، درک عاقبت تک بعدي بودن يک آيين يا فقدان معرفت ديني و عدم حضور عالمان ديني در آن، مطالعة يک آيين از راه نگاه پديدارشناسانه و واقع‌بينانه به مناسک ديني و شعائر مذهبي آن – در معرض تهديد دو آفت قرار دارد:

 

1. ظهور و بروز نوعي شيفتگي و انجذاب به ويژه در ميان کساني که از پايه‌هاي محکم معرفتي برخوردار نيستند يا دست کم باورمند شدن به نوعي پلوراليزم صدق يا حقانيت يا معرفت؛ 2. پيدايي نوعي خود شيفتگي در ميان آن آيين و پيروان آن و تأييد منفي نوع رويکرد ديني آنها.

 

در خصوص اهل حق، چون هم زرق و برق آنها کم است و هم غلظت و عمق معنوي آنها زياد نيست و هم عالمان و منابع مکتوب درخوري ندارند آفت نخست جدي و تهديد کننده نيست و بلکه مواجهة با آنها خودباوري ايماني و مذهبي را در بازديدکنندگان افزايش مي‌دهد. براي آنکه آفت دوم هم خطر زا نباشد بايد تدابيري را انديشيد و به اجرا گذاشت، از جمله باز کردن مجالي براي طرح باورهاي خود – به صورت ايجابي و نه سلبي – در حضور پيروان آن آيين‌ها.

 

در هر حال ما در اين سفر آموختيم که در عين ضرورت احترام به ديگر فرق و مذاهب و پرهيز از هر نوع برخوردهاي سخت‌گيرانه و ناشيانه در قبال آنها، بايد بهوش باشيم که ما هم که پيرو مذهبي ريشه‌دار با استوانه‌هاي بزرگ علمي و معنوي و مباني استوار کلامي و اصولي هستيم، اگر از معرفت عميق ديني و عقلانيت پايدار فراگير تهي شويم و اگر محوريت عالمان موزيان و جامع ديني و مرکزيت قرآن و حديث قطعي را از دست بدهيم و اگر در اقبال و التفات به ابعاد مختلف دين – شامل مناسک، شعائر، معارف، ‌اخلاق، و سير و سلوک و دستگيري معنوي متوازن و متعادل عمل نکنيم، مي‌توان در بازة زماني کوتاه يا طولاني، شاهد گسست و فروپاشي محتوايي دين و مذهب خود باشيم و دينداري ما به مجموعه‌اي از آيين‌ها و شعائر از درون تهي شده و سطحي از تعصب‌ها و پايبندي‌های چشم بسته که به تعصبات قومي و نژادي مانندتر است تبديل شود.

 

4. ما موفق به بازديد از پاوه و ديدار با امام جمعة دوست داشتني اين شهر ماموستا قادري نيز شديم. برخورد دوستانه و سخنان مشفقانه و عالمانه ايشان در همة همراهان تأثير مثبتي گذاشت. تصويري که ايشان از نوع دينداري و ماهيت تسنن مردم پاوه ارائه کرد و ديدارها و گفت و شنودهاي بعدي ما هم مؤيد آن بود، به حق مي‌تواند الگويي از رواداري مذهبي در عين پايبندي‌هاي ديني باشد که هم براي اهل سنت و هم براي اهل تشيع الهام‌بخش و قابل تأسي مي‌باشد.

 

ايشان در سخنان خویش از ديدارهايشان با جنابعالي و نيز برخي ديگر از مسئولان دانشگاه ياد کردند و نقش و تأثير مثبت جنابعالي و دانشگاه متبوعتان را ستودند. بازديد ما از مقبره سلطان صحاک براي ايشان چندان توجيه شده نبود، در عين حال هم تسهيلاتي را براي دسترسي ما به اين مزار فراهم کردند و هم تأکيد کردند که به رغم نبود اهل حق در منطقه پاوه و اورامانات، همواره سنيان منطقه با ده‌ها هزار زائر اهل حق که به زيارت اين مقبره مي‌آيند برخورد خوبي داشته‌اند و از آنان نيز در ذهن مردم اين منطقه خاطرات ناخوشايندي وجود ندارد.

 

اين همزيستي مسالمت‌آميز محدود به اهل سنت و اهل حق نيست. ميان شيعيان مناطق مجاور با اهل سنت و نيز ميان صوفيان سنتي منطقه – که در پاوه شاهد حضور صوفيان قادريه و نقشيه يا نقشبنديه هستيم – با ديگر سنيان و شيعيان منطقه نيز اين همزیستی و تفاهم مشهود است. گرايش‌هاي سلفي و وهابي، البته خطري است رو به رشد و تهديد کننده که براي جناب ملا قادري هم نگران کننده بود. البته ايشان پاوه و اطراف آن را از اين خطر مصون دانست، اما اذعان داشت که در برخي شهرهاي نزديک، از جمله جوانرود اين گرايش فزاينده و نگران کننده است.

 

در مجموع مي‌توان استان کرمانشاه را کانون زندگي مسالمت‌آميز فرقه‌هاي گوناگون اسلامي دانست، از تشيع و اهل حق گرفته تا تسنن و تصوف‌هاي سني.

 

در پايان فرصت را مغتنم مي‌شمارم و مراتب تشکر و تقدير خود و ديگر همراهان و همسفران اردوي «بازشناسي اهل حق در کرمانشاه» را از جنابعالي،‌ معاونت فرهنگي و رياست دانشکده شيعه شناسي اعلام مي‌نمايم و براي برگزار کنندگان اين اردو به ويژه جناب آقاي حسن طاهري سلامت و توفيق الهي را آرزو مي‌نمايم و از جنابعالي استدعا دارم که مراتب سپاس ما را به هيأت امناي دانشگاه آزاد اسلامي و مسئولان واحد کرمانشاه و نيز امام جمعه معظم و فرماندار محترم پاوه و نيز عزيزان قرارگاه نجف سپاه پاسداران انقلاب اسلامي که تأمين کنندة امنيت ما بودند و به ويژه سردار حاج حسين آذرنوش، سردار حاج اکبر نوري که با اطلاعات، راهنمايي‌ها و همراهي صميمانه‌شان ياريگر ما در اين سفر بودند ابلاغ فرماييد.

 

                                                                                ارادتمند شما

                                                                       حميدرضا شريعتمداري

تاریخ: 1392/09/30

 

منبع:

دفتر تقرب مذاهب اسلامی - دانشگاه ادیان و مذاهب