آیا اهل حق یا یارسان یک فرقه ضاله است؟/ فرقه‌ای را که گفته می‌شود میترا استاد پیرو آن بود، بیشتر بشناسید

یک خبرنگار ادعا کرده که میترا استاد یکی از پیروان فرقه یارسانی بوده است و برخی مراجع این فرقه و شاخه را از شاخه‌های دین اسلام نمی‌دانند.

 به گزارش خبر فوری، پرونده میترا استاد و قتلش توسط محمد علی نجفی پس از چند روز همچنان مبهم و پیچیده می‌نماید. توییت امروز عباس طهماسبی زاده( خبرنگار و روزنامه نگار) در مورد گرایشات مذهبی میترا استاد در پیچیده تر  شدن این ماجرا تاثیر گذاشته است. طهماسبی زاده ادعا کرده است که استاد یکی از پیروان فرقه یارسانی در کرمانشاه بوده است و برخی مراجع این فرقه و شاخه را از شاخه‌های دین اسلام نمی‌دانند و بنابراین، در صورت اثبات این موضوع و با فرض برابری قاتل و مقتول در دین، محمد علی نجفی محکوم به قصاص نمی‌شود. البته خبرنگار سیاسی خبر فوری در این رابطه با وکیل محمدعلی نجفی صحبت کرد که او ترجیح داد در این رابطه اظهار نظری نکند.

فارغ از اثبات این موضوع، اکنون پرسش این است که اصولا فرقه یارسانی(یارسان) چه فرقه ای است؟ یارسان یا اهل حق، آیینی است با مناسک عرفانی که به ‌طور عمده در کردستان ایران و عراق طرفدار دارد. این فرقه در دوره‌های مختلف تاریخی مراحل مختلفی را پشت سر گذاشته است. اگرچه قدمت قدیمی‌ترین متون مذهبی اهل حق به سده ی دوم هجری بر می‌گردد اما ساختار کنونی آن از قرن هفتم هجری و توسط "سلطان سهاک" بنیان نهاده شده‌است که در اعتقادات پیروان یارسان بالاترین جایگاه را دارد.

این آیین خود 11 شاخه دارد که هر یک مربوط به یکی از خاندانهای مهم هستند. با این حال، برخی اصول در تمام این شاخه‌ها مشترک است. خاندان‌های شاه ابراهیمی، بابا یادگاری، عالی قلندری، خاموشی، میرسوری، سیدمصطفی، حاجی باویسی، زنوری، آتش‌بیگی، باباحیدری و شاه هیاسی از خاندان‌های اهل حق هستند.

عقاید و باورهای اهل حق

 در مورد عقاید و باورهای این گروه نظرات متفاوتی وجود دارد. وبگاه ویکی فقه تاکید دارد که یارسانی‌ها به نوعی تناسخ معتقدند و باور دارند که خدا در بشر ظهور می‌کند. از نظر این گروه، علی(ع) محل بروز ذات الهی است و به‌جز سلطان سهاک، مهم‌ترین مظهر خداوند بر روی زمین علی (ع) است.

از نظر اهل حق، حضرت محمد(ص) به الوهیت حضرت علی (ع) آگاه بود؛ اما به خواست وی این سرّ را فاش نکرد. علی(ع) مظهر ذات الهی است و حضرت محمد(ص) مظهر صفات الهی؛ لیکن هر دو اصل و گوهر واحد دارند. حضرت محمد(ص) هم، محل تجلی و حلول الهی خوانده شده است.

 مکان مقدس اهل حق "پردیور" نام دارد که برخی آن را هم‌رتبه کعبه می‌دانند. سرسپردگی، برگزاری مراسم در جمخانه، روزه غار، حرمت تراشیدن شارِب (سبیل)، اعتقاد به نذر و نیاز، برپایی آتش سر قبر میت در اولین شب درگذشتش و... از احکام و آداب ویژه آنان است. همچنین پاکی، راستی، نیستی و ردا، اصول چهارگانه اخلاقی آن‌ها است.

آیا اهل حق شیعه هستند؟

برخی محققان و شریعت نگاران غربی و شرقی(مانند مینورسکی) معتقدند که اهل حق ۱۲ امام مذهب شیعه اثناعشری را می‌پذیرند و شریعت‌های پیشین، به ویژه اسلام را برحق می‌دانند. آنان حقیقت تمام مذاهب پیشین‌ را در مذهب خود جمع می‌بینند و به قول قوشچی اوغلی «از خداوند ۴ کتاب نازل شده و هر ۴ نزد ماست». در این رابطه برخی تاکید دارند که یارسانی‌ها از جمله غالی‌گراهایی(اهل غلو یعنی کسانی که مقام امام را تا حد خدایی بالا می‌برند) هستند که از شیعه جدا شده اند و برخی نیز معتقدند که اگرچه یارسایی‌ها غالی اند اما هنوز نام شیعه را یدک می‌کشند.

در کتب قدیمی مربوطه مانند الفرق بین الفرق و ملل و نحل شهرستانی نامی از این فرقه برده نشده‌است. این بیدن علت است که پیروان این فرقه سعی می‌کردند اسرار خود را فاش نکنند و این امر سبب گردیده کسی از تاریخ پیدایش مرام اهل حق اطلاعی نداشته باشد. برخی مانند شیخ خواجه الدین گمان دارند که اعتقادات پیروان یارسانی که پایه و اساس مرام اهل حق را تشکیل می‌دهند، از نظر اسلام مطرود است و معتقد بودن به این گونه عقاید سبب جدایی مسلک اهل حق از اسلام گردیده‌است.

اما دیدگاه مراجع درباره این فرقه مشخص است. بیشتر مراجع این فرقه را از جمله گروههای مذهبی ضاله و منحرف می‌دانند. از دیدگاه برخی مراجع شیعه مانند آیت الله بهجت(ره) پیروان آیین یارسان کافر هستند. از دیدگاه برخی دیگر از مراجع مانند آیت الله سیستانی و آیت الله صافی گلپایگانی این فرقه در هر حال «ضاله» هستند. برخی مراجع دیگر اما مانند آیت الله مکارم شیرازی اهل حق را در صورتی که به شهادتین و نبوت باور داشته باشند، پاک می‌دانند.